1. Xơ gan là gì?
Xơ gan là một bệnh mạn tính của gan. Xơ gan là sự sẹo hóa của mô gan bình thường. Mô này giúp gan hoạt động đúng cách. Nếu tổn thương không được kiểm soát và dừng lại, gan sẽ từ từ mất khả năng thực hiện những chức năng thông thường của nó. Khi đó gọi là xơ gan hay nặng nhất là xơ gan mất bù.
Gan có thể bị tổn thương do một sự kiện đơn lẻ, như trong viêm gan cấp; hay trong tổn thương thường xuyên sau nhiều tháng hay nhiều năm, như trong tắc nghẽn đường mật hay viêm gan mạn; hay do tổn thương liên tục kéo dài, như trong lạm dụng rượu hằng ngày.
- Gan phản ứng với tổn thương tế bào bằng cách tạo ra những dải mô sẹo bao quanh những đảo (nốt) của những tế bào đang hồi phục, làm cho gan lổn nhổn.
- Đầu tiên, sự viêm của gan khiến gan sưng lên. Khi bệnh tiếp diễn và lượng mô sẹo tăng, gan sẽ teo nhỏ lại.
- Mô sẹo sẽ ép lên những mạch máu trong gan. Điều ngăn dòng chảy của máu tới những tế bào gan gây chết tế bào.
- Sự mất dần tế bào gan gây suy yếu khả năng thực hiện những chức năng thông thường của gan.
Các bạn có thể muốn tìm hiểu thêm:
3. 4 Giai đoạn xơ gan: giai đoạn 1.
Dưới đây là 4 giai đoạn của xơ gan.
Giai đoạn 1 rất nhẹ. Trong giai đoạn này, thường khó phát hiện bất kì tổn thương nào ở gan dù có sự hiện diện của tổn thương gan nặng. Trong xơ gan giai đoạn 1, bệnh nhân thường thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng. Gan bị viêm, và do sự viêm, gan sẽ cố tự sửa chữa và làm gan càng sưng to hơn.
Trong giai đoạn này, những mô sẹo chưa phát triển đủ để biểu hiện ra những triệu chứng lâm sàng của xơ gan và xơ gan vẫn có thể khả hồi và chức năng gan bình thường có thể được khôi phục.
4. Giai đoạn 2 xơ gan
Giai đoạn 2 của xơ gan cho thấy một sự tăng của áp lực máu trong hệ thống tĩnh mạch của gan, được gọi là tăng áp tĩnh mạch cửa. Bệnh nhân xơ gan giai đoạn 2 bị tăng áp tĩnh mạch cửa đáng kể.
Gan bắt đầu gây giãn tĩnh mạch thực quản, là những tĩnh mạch xung quang dạ dày hay thực quản. Khi gan xơ hóa, những mô sẹo chèn ép làm máu không về được gan gây giãn tĩnh mạch thực quản và viêm dẫn đến sưng nặng của gan, sản xuất collagen của gan tăng nhằm nỗ lực giảm phản ứng viêm.
Gan vẫn có khả năng phục hồi một phần ở giai đoạn này.
5. Giai đoạn 3: giai đoạn nặng
Giai đoạn này xuất hiện cùng với sự xuất hiện dịch trong ổ bụng, hay còn gọi là báng bụng. Lượng dịch tích tụ có thể được phát hiện và xác định bằng siêu âm. Thể tích dịch hiện diện giúp bác sĩ xác định được mức độ tổn thương gan của bệnh nhân.
Những triệu chứng bên ngoài, là những chỉ dấu tốt rằng gan bạn đang không hoạt động tốt, cũng hiện diện rõ ở giai đoạn này. Chúng bao gồm ngứa da lan rộng, sụt cân, chán ăn, lẫn lộn, mệt mỏi, phù bàn chân, cổ chân, hay cẳng chân, thở nông, da vàng hay nhợt nhạt, đường huyết thay đổi. Ở giai đoạn này, xơ gan không khả hồi và bệnh nhân có thể được khuyên nên ghép gan.
6. Giai đoạn 4 – Xơ gan mất bù – Xơ gan giai đoạn cuối
Giai đoạn cuối của xơ gan, giai đoạn 4, là kết quả của sự tồn tại mô sẹo dày đặc trong gan. Đến thời điểm này, những tĩnh mạch thực quản đã dãn nhiều đến mức chúng sẽ và gây xuất huyết tiêu hóa nội. Nếu không được điều trị, kiểu xuất huyết này sẽ tập tức gây nguy hiểm đến tính mạng. Đây là triệu chứng điển hình cho giai đoạn xơ gan này.
Xơ gan giai đoạn 4 cũng có những triệu chứng như giai đoạn 3, nhưng có thêm lú lẫn nặng, run tay, sốt cao, thay đổi tính cách, nhiễm trùng ổ bụng, buồn ngủ dữ dội và suy thận dẫn đến tiểu ít. Nhu cầu ghép gan trở nên khẩn cấp khi bệnh nhân tiến triển đến giai đoạn xơ gan này. Không có cách chữa trị cho xơ gan giai đoạn cuối.
Các bạn có thể muốn tìm hiểu thêm:
7. Tự cải thiện xơ gan tại nhà:
Tự chăm sóc tại gia
- Ngưng dùng chất cồn. Nếu bạn ngưng uống chất cồn, bạn có thể làm chậm căn bệnh lại và cảm thấy khỏe hơn.
- Tránh những thuốc có thể gây hại cho gan, như acetaminophen (Panadol,…), hay thận bạn, như ibuprofen (Advil,…). Hỏi bác sĩ để có danh sách những thuốc này.
- Giảm lượng muối thu nạp nếu bạn có những vấn đề về tích dịch. Một chế độ ăn ít muối sẽ giúp giảm nhẹ vấn đề này.
- Có chế độ ăn cân đối với đủ năng lượng và protein. Bạn cũng có thể dùng đa vitamin mỗi ngày nếu bác sĩ đồng ý.
- Nếu bạn có bất kì rối loạn thần kinh nào do gan (bệnh não gan), bạn nên giảm lượng protein ăn vào.
Điều trị xơ gan
Đa phần điều trị viêm gan là trực tiếp nhắm đến giảm nhẹ triệu chứng. Một vài nguyên nhân nền của xơ gan, như bệnh Wilson’s, có thể được chữa bằng thuốc.
- Rất nhiều thuốc đã được nghiên cứu, như steroid, penicillamine (Cuprimine, Depen) và chất kháng viêm (colchicine), nhưng chúng chưa được chứng minh kéo dài thời gian sống hay tần suất sống còn.
Bạn có thể tìm hiểu thêm về dịch vụ khám bệnh tại nhà của trung tâm Bác sĩ gia đình tại đây: Khám bệnh tại nhà.
Hoặc có thể gọi ngay số điện thoại sau để được tư vấn trực tiếp.
8. Tiên lượng sống của bệnh nhân xơ gan:
Xơ gan giai đoạn 4 có thể gây nhiều biến chứng nghiêm trọng như tăng áp tĩnh mạch cửa, lách to, cứng gan, suy thận và tích tụ dịch trong cơ thể. Giảm khối lượng xương và giảm mật độ xương cũng có thể gây triệu chứng. Liên quan đến tổn thương chức năng gan, cơ thể sẽ mất khả năng tự thải độc. điều này dẫn đến tích tụ độc chất trong cơ thể. Ngoài ra nó sẽ còn dẫn đến trạng thái lú lẫn trầm trọng, thậm chí là hôn mê.
Sau bên tim mạch và ung thư, xơ gan là nguyên nhân hàng thứ 3 gây tử vong ở người. Có rất nhiều loại xơ gan, dựa vào nguyên nhân gây ra nó. Xơ gan do rượu có tiên lượng xấu nhất. Sau đó đến xơ hóa đường mật nguyên phát hay xơ gan do viêm gan.
- Thời gian sống còn của xơ gan có thể từ 15 đến 20 năm nếu xơ gan được phát hiện ở giai đoạn sớm.
- Nếu bệnh lý này được phát hiện ở giai đoạn 2, thời gian sống còn sẽ từ 6 đến 10 năm. Những bệnh nhân trong những giai đoạn sớm có thể chọn lựa những phương pháp điều trị tân tiến nhất như: ghép gan, những thuốc mới nhất…
- Nếu xơ gan được chẩn đoán ở giai đoạn cuối thì thời gian sống còn sẽ còn khoảng 1-3 năm, phụ thuộc vào tổng trạng chung của bệnh nhân, có hay không những phương pháp điều trị tân tiến…
Kết luận
Xơ gan không có một khởi đầu đột ngột, nó cần nhiều năm để tổn thương tao ra những sẹo ở gan. Sau đó thêm nhiều năm lạm dụng để lá gan ngưng hoạt động hoàn toàn. Xem nhẹ những tình trạng nền có thể dẫn đến tử vong. Điều trị xơ gan có thể giúp ngưng hay làm chậm sự tiến triển của bênh lý này.
Trong xơ gan giai đoạn 4, suy gan và những biến chứng khác sau cùng sẽ dẫn đến tử vong. Do xơ gan và tử vong có quan hệ mật thiết với nhau, bệnh nhân cần khám định kì thường xuyên để theo dõi chức năng gan. Xơ gan đa số được phát hiện trong khi xét nghiệm cho những vấn đề sức khỏe khác. Khám định kì mỗi nửa năm có thể làm cải thiện khả năng phát hiện xơ gan ở những giai đoạn sớm.
