Đánh giá từng bước đau bụng cấp (phần cuối)

Đánh giá đầy đủ lâm sàng, thăm trực tràng, công thức máu, xét nghiệm chức năng gan, tốc độ lắng máu, CRP, Ca2+, huyết thanh chẩn đoán Coeliac

Đánh giá từng bước đau bụng cấp phần 4

[toc]

Nội dung bài viết ẩn

1. 1. Triệu chứng đường tiêu hóa trên với dấu hiệu cảnh báo?

2. 2. Triệu chứng đường tiêu hóa dưới với biểu hiện cảnh báo?

3. 3. Vàng da, xét nghiệm chức năng gan bất thường, gan lớn, cổ trướng hoặc tiền sử đau quặn mật điển hình?

4. 4. Đau thắt lưng + khối vùng thắt lưng hoặc tiểu máu

5. 5. Đau chu kỳ, khối vùng chậu, tiếu khó hoặc xuất huyết/tiết dịch âm đạo bất thường?

6. 6. Khối có thể sờ được,sụt cân, suy sụp toàn thân hoặc vàng da không giải thích được?

7. 7. Biểu hiện lâm sàng hoặc xét nghiệm gợi bệnh lý thực thể?

1. Triệu chứng đường tiêu hóa trên với dấu hiệu cảnh báo?

Cho nội soi đường tiêu hóa trên sớm nếu có khó chịu ở bụng trên ± những triệu chứng khó tiêu khác với bất kỳ triệu chứng nào dưới đây:

• sụt cân
• khó nuốt
• chán ăn hoặc nôn kéo dài
• chướng bụng
• nôn ra máu hoặc thiếu máu thiếu sắt
• ≥55 tuổi với triệu chứng dai dẵng mới khởi phát.

Nếu loét dạ dày cần đảm bảo sinh thiết để loại trừ bệnh lý ác tính, kê đơn điều trị diệt H. pylori nếu CLO test dương tính, kiểm tra lại tiền sử dùng NSAID.

Điều trị H.pylori ở bất kỳ bệnh nhân nào có loét tá tràng và xác nhận điều trị thành công bằng test thở urea.

Ở bệnh nhân có khối u đại thể đường tiêu hóa trên, cần sinh thiết và xem xét tiến hành CT scan.

2. Triệu chứng đường tiêu hóa dưới với biểu hiện cảnh báo?

Cho nội soi đường tiêu hóa dưới ở bất kỳ bệnh nhân nào có một trong các biểu hiện sau:

•Xuất huyết trực tràng
•Khối tở trực tràng có thể sờ thấy

•Thiếu máu thiếu sắt
•Thay đổi thói quen đại tiện sau 45 tuổi hoặc sụt cân mới đây.

Xem xét nội soi mềm đại tràng sigma như là xét nghiệm đầu tay ở bệnh nhân < 45 tuổi; nội soi đại tràng nếu >45 tuổi. Sinh thiết bất kỳ tổn thương nghi ngờ nào ở niêm mạc đường tiêu hóa .

3. Vàng da, xét nghiệm chức năng gan bất thường, gan lớn, cổ trướng hoặc tiền sử đau quặn mật điển hình?

Sự kết hợp của vàng da mới khởi phát và khó chịu ở bụng dai dẵng/tái diễn gợi ý viêm gan, sỏi ống mật chủ là thường gặp nhất, hoặc các bệnh lý ác tính như ung thư đường mật, túi mật, tụy, tế bào gan hoặc ung thư di căn gan.

Siêu âm có thể chỉ ra nguyên nhân nhưng nếu chưa thể kết luận nên xét nghiệm bổ sung như CT hoặc MRI mật tụy là bắt buộc.

Cho siêu âm và thực hiện chọc dịch báng chẩn đoán ở bất kỳ bệnh nhân nào có báng bụng. Nếu dịch báng là dịch tiết và siêu âm không chỉ ra được nguyên nhân, nên cho bệnh nhân CT scan bụng.

Nếu có những biểu hiện của đau quặn mật như đã mô tả ở trên, cho siêu âm để tìm sỏi mật. Chú ý rằng sỏi mật là một đấu hiệu thường gặp ở những bệnh nhân không có triệu chứng, vì vậy, trừ khi có tiền sử đau quặn mật điển hình hoặc biến chứng như giãn đường mật, viêm túi mật mạn tính, còn lại chúng không chắc chắn giải thích được các triệu chứng.

Chuyển tới khoa tiêu hóa để đánh giá rối loạn chức năng cơ Oddi nếu có tiền sử đau quặn mật mà không có sỏi mật, đặc biệt nếu kèm theo rối loạn chức năng gan hoặc giãn đường mật.

4. Đau thắt lưng + khối vùng thắt lưng hoặc tiểu máu

Phải loại trừ ung thư đường tiết niệu trên nếu bệnh nhân có đau thắt lưng dai dẵng kèm theo khối hoặc tiểu máu (đại thể hoặc vi thể). Siêu âm hệ tiết niệu là xét nghiệm đầu tay và có thể chỉ ra nguyên nhân khác như bệnh thận đa nang ở người lớn hoặc thận ứ nước. Xem xét CT ± chuyển khoa tiết niệu nếu nguyên nhân vẫn không rõ ràng, đặc biệt bệnh nhấn >40 tuổi.

5. Đau chu kỳ, khối vùng chậu, tiếu khó hoặc xuất huyết/tiết dịch âm đạo bất thường?

Cho siêu âm vùng chậu ở bất kỳ bệnh nhân nào có khối ở vùng chậu hoặc xuất huyết âm đạo sau mãn kinh hoặc đau bụng dưới dai dẵng mới khởi phát gần đây. Nếu có những biểu hiện của bệnh lý viêm vùng chậu như đã mô tả ở trên, dùng gạc lấy mẫu bệnh phẩm niêm mạc cổ tử cung để xét nghiệm tìm lậu, Chlamydia – điều trị nếu dương tính.

Xem xét lạc nội mạc tử cung ở bất kì phụ nữ nào ở độ tuổi sinh sản với đau bụng kinh nặng, hoặc đau bụng dưới mạn tính và bất kỳ biểu hiện nào sau đây:

• Thay đổi theo chu kì kinh nguyệt • chứng giao hợp đau

• những triệu chứng nỗi bật theo chu kì kinh hoặc ngoài chu kì kinh.

Chẩn đoán chắc chắn lạc nội mạc tử cung có thể là một thách thức – chuyển tới bác sĩ phụ khoa để đánh giả thêm như soi ổ bụng nếu triệu chứng nặng nề.

6. Khối có thể sờ được,sụt cân, suy sụp toàn thân hoặc vàng da không giải thích được?

Ở bước này, cho CT bụng nếu bệnh nhân có bất kỳ biểu hiện nào ở trên. Tụy thường khó thấy trên siêu âm, nên CT cần thiết để loại trừ khối u tụy gây tắc nghẽn ở bất kì bệnh nhân nào đau bụng và vàng da không giải thích được. Những bệnh nhân với khối sờ được nên được đánh giá theo các bước từ 1 đến 5 nhưng CT tốt hơn để xác nhận chắc chắn các khối như ruột non, đường niệu và mạc nối và nên thực hiện nếu nguyên nhân vẫn không chắc chắn. Những bệnh nhân đau bụng và sụt cân đáng kể hoặc những rối loạn đáng kể như sốt, vã mồ hôi đêm hoặc tăng tốc độ lắng máu, CT có thể chỉ ra bằng chứng của u lympho, bệnh lý ác tính tạng đặc hoặc bệnh viêm như viêm tụy mạn, áp xe, bệnh Crohn.

7. Biểu hiện lâm sàng hoặc xét nghiệm gợi bệnh lý thực thể?

Xét nghiệm bổ sung thường được yêu cầu ở bệnh nhân >45 tuổi có triệu chứng mới khởi phát, sụt cân, suy sụp hoặc xét nghiệm sàng lọc bất thường. Những nguyên nhân thực thể của đau dễ bị bỏ qua như viêm tụy mạn, nhồi máu mạc treo và bệnh Crohn.

Xem xét viêm tụy mạn ở bất kì bệnh nhân nào có tiền sử uống nhiều rượu, tiêu chảy phân mỡ. Kiểm tra elastase trong phân, cho CT bụng và xem xét chuyển đến bác sĩ chuyên khoa để đánh giá thêm như nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP).

Loại trừ nhồi máu mạc treo nếu đau liên quan chặt chẽ với bữa ăn, đặc biệt nếu không có bằng chứng của bệnh lý mạch máu như đau thắt ngực, di lặc cách hồi.

Đánh giá bất kỳ bệnh nhân nào có tiêu chảy. Thậm chí cả khi không có tiêu chảy, vẫn phải xem xét các xét nghiệm bổ sung cho bệnh Crohn ở ruột non như nội soi, chụp cản quang đường tiêu hóa ở bệnh nhân trẻ, loét miệng không giải thích được, tăng tốc độ lắng máu, CRP, các biểu hiện ngoài ruột hoặc tăng cảm giác đau một phần tư bụng dưới bên phải dai dẵng.

những biểu hiện ngoài ruột của bệnh lý viêm ruột

Nếu không có một trong các biểu hiện trên, một nguyên nhân chức năng như hội chứng ruột kích thích, rất có khả năng nếu có triệu chứng điển hình.

Tuy nhiên, những bệnh nhân có những triệu chứng khó chịu dai dẵng có thể yêu cầu đánh giá của bác sĩ chuyên khoa và xét nghiệm để loại trừ bệnh lý thực thể.

Bạn có thể tìm hiểu thêm về dịch vụ của trung tâm bác sĩ gia đình tại đây: https://bsgiadinh.vn/kham-benh-tai-nha/

Hoặc có thể gọi ngay số điện thoại sau để được tư vấn trực tiếp.