LIỆT DÂY THẦN KINH VẬN NHÃN CẦU CHUNG (III)

• Liệt hoàn toàn (thân dây thần kinh):

      . Do yếu tố từ ngoài: sa mí mắt, lé mắt ra ngoài, song thị (liệt các cơ thẳng trên, trong và dưới và liệt cơ nâng mi mắt);

      . Do yếu tố nội tại: giãn đồng tử, liệt đồng tử, liệt điều tiết mắt.

• Liệt không hoàn toàn: sa mí mắt riêng lẻ, song thị, giãn đồng tử, v.v…

 ★ NGUYÊN NHÂN:

1. Liệt một bên riêng lẻ:

• Hốc mắt:

      . Chấn thương tại chỗ;

      . Khối u ở hốc mắt;

      . Viêm xoang trán hoặc viêm xoang bướm;

• Đáy sọ:

      . Gãy xương chạm đến khe bướm;

      . Khối u ở cánh nhỏ xương bướm;

      . Ung thư vòm họng;

• Đau nửa đầu liệt mắt: nhức đầu, sau đó liệt dây thần kinh III, có thể biểu hiện phình động mạch trong sọ; trong một số trường hợp khác, không tìm được nguyên nhân;
• Khởi phát của một hội chứng thần kinh phức tạp hơn:

      . Xơ cứng rải rác,

      . Giang mai thần kinh, bệnh tabès,

      . Đái tháo đường,

      . Viêm não, v.v…

2. Liệt một dây thần kinh III cộng với nhiều dấu hiệu thần kinh khác:

• Hội chứng khe bướm và hội chứng bướm – hang: liệt hoàn toàn dây thần kinh III, dây VI và dây rv cộng với mất cảm giác nhánh mắt của dây V, kèm với mất phản xạ giác mạc:

      . Khối u, u màng não cánh nhỏ xương bướm, phình động mạch cảnh trong (lồi mắt đập nhịp rất hiếm gặp);

     . Phình động mạch não trước;

     . Với thương tổn dây thần kinh thị giác: hội chứng đỉnh hốc mắt, phình mạch hoặc khối u ồ đáy sọ.

• Liệt dây thần kinh III cộng với đau dây thần kinh V: hội chứng lỗ rách trước: phình động mạch cảnh;
• Liệt dây thần kinh III, cộng với liệt nửa người hoặc liệt nhẹ nửa người ở phía đối diện: hội chứng Weber: tổn thương mạch cuống não, khối u, nhiễm khuẩn.
• Liệt dây thần kinh III cộng với tăng áp lực trong sọ: tụt thùy thái dương, liệt dây III có thể không hoàn toàn (giãn đồng tử), trong hội chứng này có thể liệt nhẹ nửa người tréo;
• Liệt dây thần kinh III cộng với chảy máu màng não: phình mạch trong sọ.

3. Liệt mắt phức tạp:

• Liệt kết hợp của dây III và VI;
• Nhược cơ: liệt vận nhãn cầu thay đổi giờ này sang giờ khác, nói giọng mũi, mỏi hàm khi nhai; điện cơ đồ, nghiệm pháp Prostigmine.

4. Liệt mắt tái đi tái lại và xen kẽ:

• Liệt một dây III, liệt một dây VI:

      . Đái tháo đường,

      . Xơ cứng rải rác,

      . Giang mai;

• Nếu luôn luôn xảy ra ở một bên: tìm phình động mạch cảnh;
• Ở thanh niên hoặc người lớn còn trẻ, liệt vận nhãn cầu tái đi tái lại và luân phiên mà nguyên nhân chưa được biết.