LIỆT MẶT NGOẠI VI

 ★ Đa số trường hợp là liệt mặt “lạnh” có nghĩa là: rất có thể liệt do siêu vi, hoặc do vận mạch.

 ★ Nhưng trước khi có chẩn đoán trên, cần đảm bảo:

1. Là liệt mặt riêng lẻ do thẩn kinh:

• Vì nếu liệt mặt kèm theo liệt dây V, VI, VIII và có dấu hiệu tiểu não cùng bên, đây là tổn thương góc cầu tiêu não:

      . U dây thần kinh VIII (điếc, chóng mặt, xảy ra trước khi dây VII bị liệt);

      . U nang dạng biểu bì;

      . U màng não của góc;

      . U dây thần kinh V;

• Nếu liệt mặt kèm theo liệt dây VI, hoặc liệt các dây thần kinh hành não và có dấu hiệu tổn thương đối bên các dây thần kinh vận động lớn hoặc dây thần kinh cảm giác (hội chứng so le Millard và Gubler), đây là tổn thương cầu não:

       . Do mạch;

       . Khối u;

       . U thần kinh đệm thâm nhiễm thân não.

• Thiếu cảm ứng vị giác ở hai phần ba trước nửa lưỡi tức là liệt lan đến dây VII bis, có nghĩa là thương tổn dây thần kinh mặt ở phía trên chỗ khởi đầu thừng màng nhĩ.

2. Cũng cần đảm bảo là liệt mặt riêng lẻ không có nguyên nhân riêng hiệt có thể tìm được.

• Nguyên nhân tại chỗ:

      . Nếu có chảy dịch tai: viêm tai mạn, viêm xương đá, cholesteatom (cần phải giải phẫu).

      . Zona gối: đau xương chũm, nổi zôna trên xoăn tai và ống tai ngoài, hạch trước gờ bình tai,

      . Tổn thương tuyến mang tai (thường liệt mặt từng phần): khối u ác tính ở tuyến mang tai, hội chứng Heerfordt của bệnh sarcoit (viêm tuyến mang tai, liệt dây VII, viêm màng mạch nho);

      . Khởi đầu của bệnh uốn ván thể đầu Rose: vết thương ở vùng hốc mắt – thái dương – gò má, liệt cộng với co trương lực cơ một bên.

• Nguyễn nhân chung:

      . Viêm tủy xám;

      . Hội chứng Guillain – Barré;

      . Viêm đa rễ thần kinh do bị ve chích;

      . Tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn;

      . Bệnh sarcoit;

      . Viêm màng não ung thư biểu mô;

      . Xơ cứng rải rác (hiếm khi);

      . Đái tháo đường;

      . Viêm quang động mạch có cục;

      . Hủi than kinh.

• Cũng cần nghĩ đến ung thư đáy sọ, ung thư vòm họng, khối u cuộn tĩnh mạch cảnh.

 ★ LIỆT MẶT DO CHẤN THƯƠNG (gãy xương đá): liệt tức khắc hoặc thứ phát: bọc máu hoặc phù.

 ★ LIỆT MẬT TÁI PHÁT VÀ CÓ TÍNH CÁCH GIA ĐÌNH: hội chứng Melkerson Rosenthal kèm với phù mạn môi trên, và lưỡi có nếp gấp.