LIỆT NỬA NGƯỜI

    Liệt nửa người thực thể (các phản xạ thay đổi, có dấu hiệu Babinski) là biểu hiện tổn thương ở một bán cầu não, ở thân não hoặc ở tủy sống cổ.

 ★ VỊ TRÍ CHÍNH XÁC CỦA TỔN THƯƠNG có thể suy ra bằng cách phân tích các triệu chứng, cần tìm kỹ:

      . Những rối loạn cảm giác;

      . Mất khả năng diễn tả ý nghĩ bằng lời (mất ngôn ngữ);

      . Bán manh;

      . Mất nhận thức sờ;

      . Mất dùng động tác.

• Liệt nửa người “tỷ lệ thuận”: tổn thương sâu, ở bao trong;
• Liệt nửa người “tỷ lệ thuận” (liệt nhiều hơn ở chi trên, hoặc ở chi dưới, hoặc ở mặt): tổn thương ở vỏ não;
• Liệt nửa người nhẹ với rối loạn cảm giác: tổn thương đồi hoặc thùy đỉnh;
• Hội chứng giao bên: liệt nửa người kết hợp với liệt một hoặc nhiều dây thần kinh sọ của phía đối diện; biểu hiện một tổn thương của thân não:

       . Liệt dây thần kinh số III (Weber): tổn thương cuống não;

       . Liệt dây thần kinh số VII, số VI (Millard – Gubler) tổn thương cầu não;

       . Liệt các dây thần kinh số IX, X, XI, XII: tổn thương hành não.

• Hội chứng thị giác – bó tháp (mù một bên cộng với liệt nửa người đối bên): huyết khối động mạch cảnh trong;
• Hội chứng Brown – Séquard: liệt nửa người ngoại trừ mặt với những rối loạn cảm giác nông của phía đối diện: tổn thương tủy sống.

 ★ ĐỂ CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN điều quan trọng hàng đầu là

   Cần hỏi kỹ bệnh nhân hoặc người thân. Cần biết liệt nửa người xảy ra như thế nào:

• Liệt nửa người khởi phát đột ngột có nhiều khẩ năng là do một tổn thương mạch máu gây nên: xuất huyết, thiếu máu cục bộ, nghẽn mạch;
•  Nếu liệt nửa người xảy ra tuần tiến, cần nghĩ đến những nguyên nhân khác nhiều hơn; như khối u, quá trình viêm.

   Tùy theo trường hợp mà chọn lựa những khám nghiệm bổ túc cần thiết.

 + Khi khám lần đầu tiên một trường hợp liệt nửa người mới xảy ra, trên nguyên tắc, phải nghĩ đến khả năng tụ máu trong não (có chỉ định phẫu thuật khẩn).

    Tụ máu trong não khởi phát đột ngột bằng một tình trạng khó chịu với nhức đầu và các dấu hiệu thần kinh hiện rõ lên từ giờ này qua giờ khác (có khi từ ngày này qua ngày khác) tiến dần đến hôn mê. Tính tuần tiến của liệt nửa người này trong một tai biến cấp là đặc biệt.

    Hoặc (“thể hai thì”) lúc đầu có đột quỵ. Bệnh nhân tỉnh lại khá nhanh, rồi vài ngày sau lại xảy ra liệt nửa người tuần tiến.