Trong điều kiện bình thường, glucose được lọc qua các cầu thận và được các ống lượn gần tái hấp thu hoàn toàn. Như vậy, một người bình thường, khoẻ mạnh sẽ không thấy có glucose niệu. Khả năng tái hấp thu của ống thận đối với glucose hoàn toàn hữu hiệu khi nồng độ glucose máu <10 mmol/L (180 mg/dL) (ngưỡng này giao động trong khoảng 1,4 đến 2g/L tùy từng cá thể), khi nồng độ glucose có trong nước tiểu vượt quá giá trị này thường thấy xuất hiện glucose niệu.
Cần ghi nhận là ngưỡng thận đối với glucose khác nhau ở từng cá thể và có thể gia tăng trong suy thận, theo tuổi và bị giảm đi trong khi có thai, vì vậy có thể gặp các tinh huống trong đỏ:
1. Bệnh nhân chắc chắn bị đái tháo đường song không thấy glucose trong nước tiểu
(ngưỡng thận tăng cao).
2. Bệnh nhân không bị đái tháo đường song có glucose niệu do tổn thương ống thận.
Vì vậy, theo dõi glucose niệu ở người bị đái tháo đường là một yếu tố hữu ích, song không phải một thông số đủ tin cậy để bào đảm tình trạng cân bằng của bệnh đái tháo đường.
Mục đích và chỉ định xét nghiệm
Để chẩn đoán và theo dõi các bất thường chuyển hóa glucid.
Để trợ giúp trong đánh giá một tình trạng có glucose niệu và khi nghi vấn có khiếm khuyết chức năng ống thận.
Cách lấy bệnh phẩm
Tuân thủ nghiêm ngặt quy trình xét nghiệm, thu mẫu nước tiểu, bảo quản giấy và thuốc thử glucose niệu.
Giá trị bình thường
Nước tiểu 24h: < 200 mg/24h hay < 11,2 mmol/L.
Màu nước tiểu: < 30 mg/dL hay < 1,68 mmol/L.
Tăng nồng độ glucoso niệu
Các nguyên nhân chính thường gặp là:
Tất cả các nguyên nhân gây tăng đường huyết, nhất là khi tình trạng tăng này vượt quá ngưỡng thận đối với glucose.
- Các rối loạn nội tiết:
■ Đái tháo đường.
■ Nhiễm độc giáp.
■ To đầu chi hay chứng người khổng lồ.
■ Hội chứng Cushing.
- Chấn thương nặng.
- Đột quỵ.
- Nhồi máu cơ tim.
- Điều trị steroid đường uống.
- Bỏng, nhiễm trùng, u tủy thượng thận.
Giảm nồng độ glucoso niệu
Điều trị bằng vitamin C, levodopa hoặc thuốc lợi tiểu thủy ngân.
Các yếu tố góp phần làm thay đổi kết quả xét nghiệm
Để mẫu bệnh phẩm nước tiểu lâu trong điều kiện nhiệt độ phòng sẽ làm hạ thấp kết quả nồng độ glucose do tạp nhiễm vi khuẩn và phân hủy glucose.
Tỷ trọng nước tiểu > 1,020 và tăng PH niệu gây giảm độ nhạy và hạ thấp giả tạo nồng độ glucose niệu.
Cảnh báo lâm sàng
Phát hiện glucose trong nước tiểu bằng que thử nước tiếu bán định lượng hoặc bàng viên thuốc thử Clinitest là một biện pháp kém nhạy đế sàng lọc bệnh đái tháo đường typ 2. Có thể gặp một tỷ lệ kết quả âm tính giả cao cho thấy que thừ nước tiểu là test không thích họp khi áp dụng để sàng lọc bệnh nhân. Thêm vào đó, không phải tất cả các bệnh nhân có glucose niệu là người bị đái tháo đường (Vd: glucose niệu có thể xảy ra khi có khuyết tật trong chức năng ống thận như được gặp trong nhiễm toan do ống thận typ 2 (nhiễm toan do ống thận gần) và trong tình trạng glucose niệu nguồn gốc thận có tính gia đình (familial rénal glucosuria) – một rối loạn di truyền được kết hợp với tình trạng mất nước do thận, đái nhiều và thiếu hụt thể tích máu).
