Cryoglobulin là gì? Khi nào cần làm xét nghiệm Cryoglobulin?

Cryoglobulin: Globulin tủa lạnh (Cryoglobulinémie / Cryoglobulins, Cryocrit, Cryoprotein)

Cryoglobulin là gì?

Trong huyết thanh bình thường chỉ có một lượng rất thấp các protein có vai trò như các cryoglobulin, vì vậy việc tìm kiếm globulin tủa lạnh trong điều kiện bình thường được coi làm âm tính.

Cryoglobulin là các protein bất thường trong huyết thanh. Các protein này bị kết tủa ở nhiệt độ thấp tại phòng XÉT NGHIỆM và tan trở lại sau khi huyết thanh được làm ấm. Các cryoglobulin không thể phát hiện được bằng điện di protein huyết thanh. Khi Bệnh nhân mang globulin tủa lạnh trong máu tiếp xúc với lạnh, có thể thấy xuất hiện các biến cố mạch máu tại các phần xa của chi, với các triệu chứng kiểu Raynauld (như đau, xanh tím và lạnh cóng đầu chi) do các phức hợp được hình thành gây tắc nghẽn các mạch máu nhỏ. Bệnh nhân có globulin tủa lạnh trong máu (cryoglobulinemia) thường bị các bệnh lý miễn dịch kết hợp.

Các cryoglobulin được phân loại thành các nhóm sau đây:

Type I:

Các cryoglobulin đơn dòng thuần nhất (cryoglobulines monoclonales pures hay monoclonal immunoglobulin, nhất là IgM typ K): Thường gặp typ IgG hay IgM, hãn hữu là typ IgA hay chuỗi nhẹ:

• Chiếm 25% các trường hợp. Rất thường gặp kết hợp với đa u tủy xương và tăng macroglobulin máu Waldenstrom, các bệnh lý tăng sinh tế bào lympho với thành phần M (M components), có thể tự phát.
• Thường có mặt trong máu với lượng lớn (> 5 mg/dL huyết thanh), máu > của bệnh nhân có thể tạo thành dạng keo sau khi hút vào ống xét nghiệm máu.
• Biểu hiện triệu chứng thường rất nặng (Vd: hội chứng Raynaud, hoại thư không do các nguyên nhân khác.

Type II:

Các cryoglobulin đơn dòng và đa dòng hỗn hợp (cryoglobulines mixtes hay globulin miễn dịch đơn dòng trộn lẫn với ít nhất một type globulin miễn dịch đa dòng khác):

• Thường gặp hơn, đây là các phức hợp miễn dịch lưu hành và thường thuộc loại kháng IgG typ IgM (Vd: yếu tố dạng thấp).
• Chiếm 25 % các trường hợp.
• Rất thường được kết hợp với nhiễm trùng virus viêm gan c mạn tính, ít gặp hơn với virus viêm gan B, Epstein-Barr virus, các nhiễm trùng do vi khuẩn và ký sinh trùng, các rối loạn tự miễn, hội chứng Sjogren, hội chứng tăng cryoglobulin máu hỗn hợp tiên phát (syndrome of essential mixed cryoglobulinemia), viêm cầu thận do phức hợp miễn dịch (Vd: viêm cầu thận màng tăng sinh, viêm mạch nhỏ do miễn dịch).
• Hiệu giá yếu tố dạng thấp cao song không có bằng chứng bị viêm khớp dạng thấp. Nồng độ C4 giảm thấp.

Type III:

Các cryoglobulin đa dòng hỗn hợp, rất thường kết hợp IgM- IgG, thường yếu tố dạng thấp dương tính):

• Chiếm khoảng 50% các trường hợp. Thường có mặt trong máu với lượng nhỏ (< 1 mg/dL huyết thanh).
• Rất thường được kết hợp với các rối loạn tăng sinh tế bào lympho, bệnh mô kẽ (Vd: bệnh lupus ban đỏ hệ thống), các nhiễm trùng dai dẳng (Vd: nhiễm virus viêm gan C).
• Tiến hành XÉT NGHIỆM bằng cách làm lạnh mẫu huyết thanh ở 4°c trong ít nhất 72h và quan sát sự hình thành tình trạng tủa của huyết thanh.
• Khi mẫu huyết thanh được làm ấm, tình trạng tủa nói trên có thể tan trở lại. Khi nghi ngờ có globulin tủa lạnh, cần tiến hành làm thêm các thăm dò để phát hiện chi tiết các thành phần của cryoglobulin.

Mục đích và chỉ định xét nghiệm Cryoglobulin

Hồ trợ chẩn đoán các bệnh lý u tân sinh, nhiễm trùng cấp và mạn tính và bệnh collagen và các bệnh lý viêm do bệnh tự miễn. Để phát hiện có globulin tủa lạnh trong máu ở các bệnh nhân có biểu hiện triệu chứng chi dần hoặc giống với bệnh Raynaud, xanh tím, loét da.

Cách lấy bệnh phẩm xét nghiệm Cryoglobulin

• XÉT NGHIỆM được tiến hành trên huyết thanh.
• Máu được lấy vào ống nghiệm tráng gel Silicon và được làm ấm tới 37°c.
• Yêu cầu Bệnh nhân phải nhịn ăn 8h trước khi lấy máu XÉT NGHIỆM.

Giá trị bình thường xét nghiệm Cryoglobulin

• Âm tính.
• Nếu dương tính, cần tiến hành định typ miễn dịch của yếu tố tủa lạnh này.

Xét nghiệm Cryoglobulin dương tính

Các nguyên nhân chính thường gặp là:

• Các nhiễm trùng mạn tính.
• Bệnh lơxêmi mạn dòng lympho.
• Nhiễm trùng do cytomegalovirus.
• Viêm gan c.
• Bệnh Hodgkin.
• Tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng.
• Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng.
• Bệnh phong, u lympho.
• Tăng cryoglobulin máu vô căn hỗn hợp.
• Đa u tủy xương.
• Viêm động mạch tế bào khổng lồ (hay bệnh Horton).
• Viêm cầu thận cấp sau nhiễm trùng liên cầu.
• Xơ gan mật tiên phát (primary biliary cirhosis).
• Hội chứng Raynauld.
• Viêm khớp dạng thấp.
• Xơ cứng bì.
• Hội chứng Sjogren.
• Bệnh lupus ban đỏ hệ thống.
• Hội chứng lách to ở vùng nhiệt đới.
• Nhiễm trùng do virus.
• Bệnh tăng macroglobulin máu Waldenstrom.

Các yếu tố góp phần làm thay đổi kết quả xét nghiệm Cryoglobulin

• Bệnh nhân vừa ăn một bữa ăn chứa nhiều mỡ cơ thể làm tăng độ đục của huyết thanh và làm giảm khả năng đánh giá độ đục.
• Không duy trì được bệnh phẩm ở mức nhiệt độ bình thường của cơ thể hoặc không làm ấm huyết thanh trước khi tiến hành ly tâm cơ thể có tác động đến kết quả xét nghiệm.

Lợi ích của xét nghiệm Cryoglobulin

1. XÉT NGHIỆM giúp làm sáng tỏ sự có mặt trong huyết thanh một protein kết tủa ở nhiệt độ < 37°c và protein này có thể là nguyên nhân gây nên các biểu hiện bệnh lý lâm sàng của Bệnh nhân khi tiếp xúc với lạnh (Vd: ban xuất huyết hoại tử, mày đay, hội chứng Raynaud, đau khớp, bệnh lý thần kinh ngoại biên…).
2. Xác định có globulin tủa lạnh có thể gợi ý chấn đoán bệnh nguyên nhân nền: Có globulin tủa lạnh đơn dòng (cryoglobulinémies mono-clonales) thường gặp trong bệnh đa u tủy xương, bệnh tăng macroglobulin của Waldenstrom, có tình trạng rối loạn globulin máu do u lympho ác tính. Các globulin tủa lạnh hỗn hợp (cryoglobulinémies mixtes) thường là vô căn, một số trường hợp thuộc loại thứ phát (Vd: do nhiễm trùng virus, bệnh tự miễn và bệnh hệ thống như bệnh lupus ban đỏ hệ thống).
3. Theo dõi tiến triển của bệnh tạo keo và các rối loạn viêm do miễn dịch.

Các hướng dẫn thực hành lâm sàng dựa trên y học chứng cứ về xét nghiệm Cryoglobulin

• Bằng chứng bị bệnh thận ờ người có virus viêm gan c dương tính đòi hởi cần hội chẩn sớm với các bác sỹ chuyên khoa thận.
• Bệnh thận có thể gặp ngay cả khi bệnh nhân không có tình trạng viêm gan hoạt động.
• Bệnh thận thường gặp nhất ở bệnh nhân có virus viêm gan c dương tính là viêm cầu thận màng tăng sinh (membrane proliferative glome­ rulonephritis), bệnh thận này có thê kết hợp với có globulin tủa lạnh trong máu.
• Có thể chỉ định sớm XÉT NGHIỆM định lượng nồng độ bố thế (C4) và phát hiện sự có mặt của cryoglobulin trong huyết thanh.

Các cảnh báo lâm sàng của xét nghiệm Cryoglobulin

• Phát hiện thấy có cryoglobin đi kèm với protein đơn dòng ngay lập tức sẽ hướng các thầy thuốc tiến hành các điều tra lâm sàng để xác định bệnh nhân có các bệnh lý nền liên quan hay không.
• Không được nhầm giữa globulin tủa lạnh (cryoglobulin) với fibrinogen tủa lạnh (cryofibrinogen) (chất này bị kết tủa trong huyết tương thay vì bị kết tủa trong huyết thanh trong điều kiện lạnh).
• Fibrinogen tủa lạnh hiếm gặp hơn và có thể đi kèm với tình trạng viêm mạch miễn dịch.