(Thyroglobuline [HTG] / Thyroglobulin [Tg])
THYROGLOBULIN (Tg) là gì?
Thyroglobulin là một iodoglycoprotein (có trọng lượng phân tử 660.000 khu trú trong chất keo của các nang giáp và tham gia hỗ trự cho quá trình gắn iod và sinh tổng hợp triiodothyronin (T3) và thyroxin (T4). Thyroglobulin được sản xuất bởi các tế bào nang tuyến giáp bình thường và/hoặc bởi các tế bào ung thư nhú và tế bào ung thư của nang tuyến giáp.
Mục đích và chỉ định xét nghiệm
1. Để theo dõi các ung thư giáp biệt hóa đã được phẫu thuật.
2. Xét nghiệm này cũng có thế được chỉ định khi Bệnh nhân có triệu chứng cường giáp hay có tuyến giáp bị phì đại.
Cách lấy bệnh phẩm
Xét nghiệm được tiến hành trên huyết thanh.
Không nhất thiết cần yêu cầu Bệnh nhân phải nhịn ăn trước khi lấy máu xét nghiệm.
Giá trị bình thường
0-50 ng/mL hay 0-50 |ig/L.
Tăng nồng độ thyroglobulin máu
Các nguyên nhân chính thường gặp là:
- Bệnh nhiễm độc giáp (bệnh Basedow): Nồng độ này giảm nhanh sau điều trị phẫu thuật; Giảm từ từ sau điều trị iod phóng xạ.
- Ung thư biểu mô tuyến giáp biệt hóa, di căn song không thấy tăng trong ung thư biểu mô thể tủy hoặc không biệt hóa.
- Viêm tuyến giáp không đau hay im lặng (silent thyroiditis).
- Bướu cổ lành tính (ở một số bệnh nhân).
- Suy gan nặng.
Giảm nồng độ thyroglobulin máu
Các nguyên nhân chinh thường gặp là:
Không có tuyến giáp bẩm sinh (thyroid agenesis). Sau cắt bỏ toàn bộ tuyến giáp hoặc tuyến giáp bị phá hủy hoàn toàn sau tia xạ.
Các yếu tố góp phần làm thay đổi kết quả xét nghiệm
1. Nồng độ thyroglobulin máu tăng lên trong thời gian mang thai.
2. Có kháng thể kháng thyroglobulin có thể là nguyên nhân gây các nhiễu khi tiến hành định lượng nồng độ thyroglobulin máu.
3. Thuốc có thể làm tăng nồng độ thyroglobulin máu là: Levothyroxin.
Lợi ích của xét nghiệm định lượng thyroglobulin
1. Thyroglobulin được coi như một chất chỉ điểm ung thư, vì vậy XÉT NGHIỆM này được sử dụng để đánh giá sự có mặt và có thê là tô chức u còn tồn dư hoặc tái phát hoặc di căn của ung thư biêu mô giáp thể nhú hoặc nang sau điều trị. Ở các Bệnh nhân bị carcinoma giáp được điều trị bằng cắt toàn bộ tuyến giáp hoặc iod phóng xạ và được chi định dùng hormon giáp, nồng độ Tg sẽ không thể phát hiện được nếu u được điều trị hiệu quả. Nồng độ Tg có tương quan với khối lượng u với các giá trị cao được gặp ở Bệnh nhân bị di căn tới xương và phôi.
2. XÉT NGHIỆM hữu ích để chẩn đoán các tình trạng cường giáp già tạo: Nồng độ Tg rất thấp hoặc không thể phát hiện được đối với các trường họp cường giáp giả tạo song nồng độ này tăng cao ờ tất cả các typ cường giáp khác (Vd: viêm tuyến giáp, bệnh Graves-Basedow).
3. XÉT NGHIỆM giúp dự kiến tiên lượng điều trị đối với tình trạng cường giáp: Tỷ lệ lui bệnh cao hơn được gặp ở Bệnh nhân có giá trị Tg thấp hơn. Nồng độ này không thể trở về mức bình thường sau khi đạt được lui bệnh bằng điều trị thuốc kháng giáp trạng gợi ý Bệnh nhân dễ có nguy cơ tái phát sau khi ngừng thuốc điều trị.
4. Để chẩn đoán tình trạng không có tuyến giáp ở trẻ sơ sinh.
Các hướng dẫn thực hành lâm sàng dựa trên y học bằng chứng
- Không khuyến cáo chỉ định xét nghiệm Tg để chẩn đoán ban đầu đối với ung thư biểu mô tuyến giáp.
- Sự có mặt của Tg trong dịch màng phổi chỉ dẫn ung thư giáp tế bào biệt hóa đã di căn.
- Không nên sử dụng XÉT NGHIỆM Tg cho các bệnh nhân có rối loạn chức năng giáp tồn tại từ trước.
- Không nên chỉ định XÉT NGHIỆM định lượng nồng độ thyroglobulin huyết thanh ở các Bệnh nhân bị ung thư giáp biệt hóa (differentiated thyroid cancer) trong thời gian Bệnh nhân mang thai. Nồng độ thyroglobulin huyết thanh bình thường cũng sẽ tăng lên trong khi có thai và nồng độ này trở lại giá trị nền sau đẻ.
- Trong theo dõi Bệnh nhân sau cắt tuyến giáp, tất cả các tăng nồng độ thyroglobulin chứng tỏ Bệnh nhân vẫn còn mô tuyến giáp (tổ chức tuyến giáp còn sót lại, tái tạo lại hay di căn xa) và không phải lúc nào cũng đồng nghĩa là có tình trạng ung thư tái phát.
Các cảnh báo lâm sàng
- Do tự kháng thể Tg (Tg autoantibodies) có thể có tác dụng giao thoa với các phương pháp xét nghiệm định lượng nồng độ thyroglobulin, vì vậy huyết thanh của bệnh nhân luôn cần được sàng lọc các tự kháng thể này trước (có thể gặp ở <10% trong quần thể người bình thường).
- Kháng thể kháng Tg được gặp ở hầu hết các bệnh nhân bị viêm tuyến giáp Hashimoto song cũng được gặp ở khoảng 3% người hoàn toàn khỏe mạnh.
- Cần chờ ít nhất 6 tuần sau khi cắt bở tuyến giáp hoặc điều trị bằng iod phóng xạ mới nên chỉ định XÉT NGHIỆM định lượng Tg. Một số nghiên cứu đã cho thấy nồng độ Tg có thể vẫn tiếp tục tăng cao trong vài tuần sau khi điều trị thành công. Đối với các trường hợp này, XÉT NGHIỆM theo seri giúp theo dõi và dự đoán kết quả điều trị.
