HLA (HỆ và BỆNH)

• Tuyến nước bọt phì đại rồi kế tiếp teo sau đó; viêm đa khớp mạn và thường có 8ốt nhẹ.
• HLA: Human Leucocyte Antigen: kháng nguyên bạch cầu cùa người.

Trước khi đề cập đến vấn đề này xin giới thiệu qua nhóm bạch cầu (còn gọi là nhóm mô).

Người ta xếp nhóm mô tùy theo kháng nguyên bạch cầu – tiểu cầu (còn gọi là kháng nguyên mô) mà mỗi người có trong cơ thể (tương tự như kháng nguyên hồng cầu trong hệ ABO mà ta thường gọi tắt là nhóm máu). Kháng nguyên mô là kháng nguyên có mặt trong tất cả các tế bào trong cơ thể và đóng vai trò bảo vệ con người; thí dụ như trường hợp ghép mô hoặc ghép tạng, chính những kháng nguyên mô này quyết định cho cơ thể chấp nhận tạng ghép hay khồng, tức là loại trừ mảnh ghép ra. Ghép được chấp nhận nếu người nhận vầ người cho có cùng một loại kháng nguyên mô.

Những kháng nguyên mô có mặt sản trong mảnh ghép (vật lạ từ ngoài đem vào đối với cơ thể), tạo ra trong cơ thể người nhận những kháng thể, kháng thể này là tác phân gây loại bỏ mảnh ghép: trong trường hợp này đó là những kháng nguyên không phù hợp.

Những kháng nguyên mô thuộc loại lipoprotein, tùy thuộc vào những gen phù hợp, gồm có, những kháng nguyên hồng cầu của hệ ABO những kháng nguyên bạch cầu – tiểu cầu (nhất là kháng nguyên của hệ HLA) và khu trú trên bề mặt tất cá các tế bào trong cơ thể.

Nhận định rõ những nhóm mô là cần thiết trong thủ thuật ghép.

Không phù hợp giữa nhóm mô có thể giải thích một số phản ứng sau truyền máu và một số tai biến trong miễn dịch đồng loại (isoimmunization).

Hệ HLA là hệ chính ở nhóm mô của người, thiết lập theo tiêu chuẩn huyết thanh học và di truyền học. Hệ nào vô cùng phức tạp, gồm có nhiều kháng nguyên bạch cầu – tiểu cầu (còn gọi là kháng nguyên HLA) nằm trên màng tế bào và tùy thuộc những gen (gọi là gen HLA) nằm trên vùng đối xứng (gọi là loci: lôxi) của 2 thể nhiễm sắc cặp thứ 6: vùng này gọi là phức hợp HLA, hoặc phức hợp chủ yếu phù hợp mô (complexe majeur histocompatibilité).

Người ta biết có 4 lớp (sêri) kháng nguyên HLA đồng lôxi khác chức năng (allélomophicue) tên là A, B, c và D. như thế là phức hợp nhiễm sắc HLA có 4 cặp lôxi: A, B, c và D, mỗi cặp giữ mã di truyền của kháng nguyên liên hệ. Hơn thế nữa, mỗi lớp (sêri) kháng nguyên chứa đựng rất nhiều yếu tố kháng nguyên: 15 đối với lớp A, 20 đôi với lớp B, 5 đối với lớp c, 6 đối với lớp D, đó là số định tính được hiện nay. Kháng nguyên HLA-A và HLA-B là quan trọng nhất, chúng có mặt trên tất cả các tế bào trong cơ thể, kháng nguyên HLA-D chí có trên bạch cầu lympho B, trên tế bào biểu bì và trên tinh trùng.

Phức hợp HLA, với những gen thuộc phức hợp này có chức năng hiệp đồng với nhau, đóng vai trò chủ yếu trong sinh học. Những gen này đánh dấu phong cách của người, giữ gìn và bảo vệ phong cách đó chống mọi thay đổi do tấn công từ bên ngoài (nhiễm trùng, hóa chất, mảnh ghép khác gen đồng loại (allogénique) hoặc do đột biến (mutation). Chúng khởi phát phản ứng miễn dịch tế bào vầ miễn dịch thể dịch, loại trừ những tế bào đã bị thay đổi của chính cơ thể, hoặc những tế bào lạ từ ngoài đưa vào. Những gen ấy di truyền.

Hệ này đóng vai trò quan trọng trong phù hợp mô; hoàn toàn độc lập với hệ kháng nguyên hổng cầu ABO, ABH, Rhésus và những kháng nguyên của nhóm huyết tương. Những nghiên cứu gần đây chỉ rõ trong một số bệnh, sự có mặt của một sô’ kháng nguyên HLA.