(Myoglobinémie / Myoglobin)
Nhắc lại sinh lý
Myoglobin là một protein chính chuyên chở oxy và có chứa hem chỉ được thấy trong bào tương của các tế bào cơ tim và cơ vân. Myoglobin được gắn với oxygen theo cách có thể hồi phục và đóng vai trò như một bể chứa oxy để đáp ứng nhu cầu oxy trong một thời hạn rất ngắn.
Khi xảy ra tình trạng tổn thương tế bào cơ do một quá trình bệnh lý (Vd: trong NMCT hay do chấn thương) myoglobin sẽ được giải phóng vào dòng tuần hoàn. Nồng độ myoglobin thường bắt đầu tăng lên trong vòng 2 đến 3h sau khi mô cơ tim bị nhồi máu (như vậy là sớm hơn so với creatine phosphokinase [CPK]), đạt tới mức đỉnh vào giờ 8 đến 12 và thường trờ lại nồng độ bình thường trong vòng 1 ngày. Myoglobin được thận bài xuất qua nước tiểu (myoglobinuria) và được phát hiện trong nước tiểu trong vòng 1 tuần sau khi xẩy ra tình trạng tổn thương mô cơ. Myoglobin là một chất độc đối với thận.
Mục đích và chỉ định xét nghiệm
Giúp cho chẩn đoán sớm (trước 3h) tình trạng nhồi máu cơ tim (chỉ định này hiện ít được áp dụng do có nhiều nguyên nhân gây tình trạng dương tính giả). Myoglobin là chỉ dấu sinh học tim tăng sớm nhất khi có tình trạng hoại tử cơ tim.
Test đạt độ nhạy > 95% trong vòng 6 giờ từ khi khởi phát triệu chứng. Tình trạng giải phóng myoglobin có thể xảy ra trước khi có tăng hoạt độ CK-MB từ 2 – 5 giờ.
Cách lấy bệnh phẩm
Không nhất thiết cần yêu cầu Bệnh nhân phải nhịn ăn trước khi lấy máu XÉT NGHIỆM.
XÉT NGHIỆM được tiến hành trên huyết tương (lấy
máu vào ống nghiệm tráng heparin).
Có hai phương pháp định lượng myoglobin được áp dụng:
- Ngưng kết trên phiến kính (agglutination sur lame): XÉT NGHIỆM mang tính chất định tính với kết quả (+) hay (-). Đây là XÉT NGHIỆM thường được sử dụng nhất do nó cho kết quả sau vài phút.
- Miễn dịch phóng xạ (radio-immunologic): Cho kết qua chậm hơn nên ít được sử dụng đối với Bệnh nhân cấp cửu. Xét nghiệm được coi là (+) khi giá trị > 100 µg/l.
Giá trị bình thường
< 85 ng/mL hay < 85 µg/l. Có thể biến đổi trong khoảng rộng: 6 – 90 ng/mL. Nam: 28 – 72 ng/mL. Nữ: 25 – 58 ng/mL.
Tăng myoglobin máu
Các nguyên nhân chính thường gặp là:
- Nhồi máu cơ tim cấp giai đoạn sớm (< 3h).
- Tăng thân nhiệt ác tính.
- Loạn dưỡng cơ tiến triển.
- Tình trạng thiếu hụt các enzym cơ.
- Tổn thương cơ.
- Viêm đa cơ (polymyosis).
- Viêm cơ tim.
- Suy thận (nồng độ myoglobin niệu cao chi dẫn gia tăng nguy cơ bị tổn thương thận).
- Tiêu cơ vân (rhabdomyolysis).
- Co giật.
- Bỏng nặng.
- Shock.
- Sau khi tiến hành thủ thuật ngoại khoa, nhất là phẫu thuật tim mở.
- Đa chấn thương.
- Gắng sức quá mạnh.
- Một số bệnh lý nhiễm trùng.
- Thiếu máu cục bộ chi dưới cấp tính.
Các yếu tố góp phần làm thay đổi kết quả xét nghiệm
- Mẫu bệnh phẩm bị vỡ hồng cầu và gần đây có dùng chất đồng vị phóng xạ để chụp xạ hình sẽ làm thay đổi kết quả XÉT NGHIỆM.
- Tiêm bắp nhiều lần có thể gây tăng nồng độ myoglobin máu.
- Tăng nồng độ myoglobin có thể xẩy ra khi có tình trạng tổn thương cơ vân, gắng sức quá mức, hoặc uống quá nhiều rượu.
- Các thuốc có thể làm tăng nồng độ myoglobin máu là: Statin, theophyllin.
Lợi ích của xét nghiệm định lượng myoglobin máu
1. Được coi như một chi dấu sinh học của tim mặc dù có nhiều nguyên nhân gây kết quả dương tính giả, định lượng nồng độ myoglobin là một XÉT NGHIỆM hữu ích giúp loại trừ chẩn đoán nhồi máu cơ tim sớm (trong vòng 3 – 4h) sau khi bắt đầu xuất hiện đau ngực khi kết quả xét nghiệm định lượng hoạt độ CPK và CPK-MB trong giới hạn bình thường. Trong vòng 1 – 3 giờ nồng độ enzym này sẽ tăng ở > 85% các Bệnh nhân bị NMCT cấp, nồng độ đinh xảy ra trong khoảng 8-12 giờ (có thể đạt mức đỉnh trong vòng 1h) gấp khoảng 10 lần giới hạn bình thường cao và trở lại giá trị bình thường trong khoảng 24 – 36h. Tiến hành tái tưới máu cơ tim thành công gây đỉnh nồng độ xẩy ra sớm hơn 4 – 6h.
2. XÉT NGHIỆM có thể hữu ích để chẩn đoán các tình trạng nhồi máu cơ tim tái phát khi làm XÉT NGHIỆM nhắc lại hay theo seri do nồng độ myoglobin máu sẽ trờ về giá trị bình thường ứong vòng 24h sau sự cố tim mạch ban đầu. Các cảnh
Các cảnh báo lâm sàng
XÉT NGHIỆM myoglobin không được khuyến cáo như một test độc lập để chẩn đoán nhồi máu cơ tim cấp. Test có độ đặc hiệu thấp đối với NMCT, do myoglobin được tìm thấy ở cơ vân cũng như ở cơ tim, thường cần tiến hành làm đồng thời các XÉT NGHIỆM khác như CK-MB hay troponin để xác định tăng nồng độ myoglobin máu có phải do tổn thương cơ tim gây nên hay không.
Kết quả xét nghiệm myoglobin âm tính có thể giúp loại trừ chẩn hiệu quả cơn đau ngực do thiếu máu cơ tim cấp, song khi kết quả test dương tính phải được khẳng định thêm bằng các xét nghiệm đánh giá chỉ dấu tim khác (Vd: troponin I, T).
Kết quả nồng độ myoglobin trong hội chứng tăng urê máu và chấn thương cơ thường cao hơn nhiều so với mức tăng được gặp trong nhồi máu cơ tim cấp giai đoạn sớm.
Độc giả cần tham khảo thêm:
Ordway GA, Garry DJ. V ‘ogiobin: an essential hemoprotein in striated
