(Anticorps anti – ADN natif / Anti – DNA Antibody Test, Anti – ds – DNA Antibody)
Nhắc lại sinh lý
XÉT NGHIỆM tìm kháng thể kháng ADN (anti – DNA antibody test) giúp phát hiện sự có mặt của các kháng thể đối với chuỗi kép ADN (double – stranded DNA) hay ADN tự nhiên (native DNA). Sự có mặt của các kháng thề này chỉ dẫn Bệnh nhân bị một loại bệnh tự miễn nào đó. Phức hợp kháng nguyên – kháng thể tạo thành có vai trò quan trọng gây tổn thương mô trong các bệnh tự miễn.
Các kháng thể kháng ADN rất hay gặp ở Bệnh nhân bị bệnh lupus ban đỏ hệ thống. Đặc biệt là các kháng thể kháng chuỗi kép ADN (hay ADN tự nhiên) có tính đặc hiệu cao hơn so với kháng thể kháng chuỗi đơn ADN và một số loại loại kháng thể kháng nhân để chẩn đoán bệnh lupus ban đỏ hệ thống.
Mục đích và chỉ định xét nghiệm
XÉT NGHIỆM này có giá trị trong chẩn đoán và theo dõi tiến triển của bệnh lupus ban đỏ hệ thống.
Cách lấy bệnh phẩm
XÉT NGHIỆM được tiến hành trên huyết thanh. Yêu cầu Bệnh nhân nhịn ăn qua đêm thường được khuyến cáo trước khi lấy máu xét nghiệm.
Giá trị bình thường
- Phương pháp miễn dịch huỳnh quang:
- Âm tính ở mức hòa loãng huyết thanh 1:10.
- Phương pháp ELISA:
- Âm tính: < 50 IU/mL.
- Ranh giới: 50-60 IU/mL.
- Dương tính: > 60 IU/mL.
- Phương pháp miễn dịch enzym <Enzyme Immunoassay method>.
- Âm tính: < 100 IU mL.
- Ranh giới: 100 – 300 IU mU.
- Dương tính: > 300 IU mU.
Tăng nồng độ kháng thể kháng ADN
Các nguyên nhân chính thường gặp là:
- Viêm cầu thận do lupus.
- Cơn nhược cơ toàn thể ( myasthenia eravis).
- Viêm khớp dạng thấp.
- Xơ cứng bì.
- Hội chứng Sjogren.
- Bệnh lupus ban đỏ hệ thống.
Các yếu tố góp phần làm thay đổi kết quả xét nghiệm
- Mẫu bệnh phẩm bị vỡ hồng cầu có thể làm thay đổi kết qua XÉT NGHIỆM.
- Các thuốc có thể làm tăng nồng độ kháng thể kháng ADN là: Hydralazin, procainamid.
Lợi ích của XÉT NGHIỆM định lượng nồng độ kháng thể kháng ADN
1. XÉT NGHIỆM rất có giá trị để chẩn đoán bệnh lupus ban đỏ hệ thống và hầu như không bao giờ âm tính ở các Bệnh nhân lupus có tổn thương thận: Hiệu giá kháng thể kháng ds DNA từ vừa đến cao rất đặc hiệu đối với bệnh lupus ban đỏ hệ thống (Nồng độ kháng thể kháng chuỗi kép DNA tăng có ý nghĩa ở 55 – 98% các trường hợp Bệnh nhân bị bệnh lupus ban đo hệ thống). Kháng thể kháng ds DNA cũng được tìm thấy với tần suất thấp hơn (< 5%) và thường với hiệu giá thấp ở các bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp, hội chứng Sjogren, xơ cứng bì, hiện tượng Raynaud, bệnh mô kẽ hỗn hợp (mixed connective Tissue Disease), lupus dạng đĩa, viêm cơ tim, viêm màng bồ đào, viêm khớp thiếu niên, hội chứng kháng phospholipid, bệnh Grave- Basedow, bệnh Alzheimer và viêm gan tự miễn.
2. XÉT NGHIỆM có giá trị giúp theo dõi tiến triển của bệnh lupus ban đỏ hệ thống: Hiệu giá của kháng thể kháng-ds DNA thường giao động theo tình trạng tiến triển của bệnh, vì vậy, theo dõi nồng độ kháng thể kháng ADN được coi như một thông số quan trọng để đánh giá tình trạng tiến triển của bệnh.
3. XÉT NGHIỆM hữu ích trong chấn đoán và đáng giá viêm cầu thận do lupus: Có tình trạng kết hợp được ghi nhận rất rõ rệt giữa hiệu giá tăng cao của IgG kháng-ds DNA với tình trạng hoạt động của bệnh viêm cầu thận. Khi hiệu giá kháng thể này tăng cao cùng gây xuất hiện một lượng tăng cao hon các kháng thể kháng ds DNA trong các phức hợp miễn dịch lắng đọng tại cầu thận được tìm thấy ở Bệnh nhân bị viêm cầu thận do lupus. Kết quả được quan sát nói trên đã khiến nhiều nhà nghiên cứu cho rằng kháng thể kháng-ds DNA có tầm quan trọng đặc biệt trong bệnh sinh của bệnh viêm cầu thận do lupus.
Các cảnh báo lâm sàng
Trong một thời gian dài, XÉT NGHIỆM này được coi là đặc hiệu chỉ riêng cho bệnh lupus ban đỏ hệ thống, hiện tại người ta biết là kháng thể này có thể được tìm thấy trong rất nhiều bệnh lý của mô liên kết khác củng như ở các Bệnh nhân bị bệnh viêm gan mạn tự miễn, song với tần suất gặp thấp hơn nhiều so với tần suất gặp ở Bệnh nhân bị lupus ban đỏ hệ thống.
Kháng thể kháng-ds DNA cũng đã được báo cáo gặp ở các bệnh nhân dùng minocyclin, etanercept, infliximab và penicillamin.
Gia tăng tần suất gặp các kháng thể này cũng đã được ghi nhận ở các đối tượng hoàn toàn khỏe mạnh, nhất là các thành viên đời thứ nhất trong gia đình có người bị bệnh lupus và ở một số nhân viên phòng XÉT NGHIỆM.
